Depresija i drugi poremećaji raspoloženja mogu se javiti kod dece u različitim uzrastima, a simptomi se mogu razlikovati u odnosu na odrasle.
Nažalost, ne postoji mnogo zvaničnih statističkih podataka o poremećajima raspoloženja kod dece u Srbiji. Međutim, prema nekim procenama, oko 10% dece i adolescenata ima neki oblik poremećaja raspoloženja u Srbiji.
Prema jednoj studiji sprovedenoj u Srbiji 2013. godine, depresivni poremećaji su bili najčešći mentalni poremećaji kod adolescenata u Beogradu. Studija je, takođe, pokazala da je 11,1% adolescenata u Beogradu imalo anksiozni poremećaj, dok je 2,9% imalo bipolarni poremećaj.
Prema podacima Instituta za javno zdravlje Srbije "Dr Milan Jovanović Batut", broj dece i adolescenata koji su hospitalizovani zbog mentalnih poremećaja se povećao za 28,7% u periodu od 2010. do 2014. godine.
Ovi podaci sugerišu da poremećaji raspoloženja kod dece nisu retkost u Srbiji, i da je potrebno posvetiti više pažnje i više resursa usmeriti ka dijagnostikovanju i lečenju ovih poremećaja. Važno je da se stigmatizacija mentalnih poremećaja smanji, kako bi se deca i adolescenti ohrabrili da potraže pomoć kad im je potrebna.
Uzroci nastanka poremećaja raspoloženja kod dece
Uzroci nastanka poremećaja raspoloženja kod dece mogu biti različiti, a često uključuju kombinaciju bioloških, psiholoških i socijalnih faktora.
Biološki faktori mogu uključivati naslednu predispoziciju, disbalans neurotransmitera u mozgu, hormonalne promene u pubertetu i druge fiziološke faktore koji mogu uticati na raspoloženje.
Psihološki faktori uključuju situacije u kojima dete doživljava stres, gubitak ili traumu, što može dovesti do depresije, anksioznosti ili drugih poremećaja raspoloženja. Takođe, negativan način razmišljanja, nisko samopouzdanje i problemi sa emocionalnom regulacijom mogu doprineti razvoju poremećaja raspoloženja kod dece.
Socijalni faktori mogu uključivati probleme u porodici, stres zbog školskih obaveza, nedostatak podrške vršnjaka, probleme u društvenom okruženju, kao i ekonomske teškoće i socijalno-ekonomske razlike.
Važno je napomenuti da su ovi faktori samo neki od mogućih uzroka poremećaja raspoloženja kod dece, i da je kod svakog slučaja potrebna individualna procena. Roditelji i staratelji bi trebalo da obrate pažnju na promene u ponašanju svog deteta i da potraže stručnu pomoć ako primete neke znakove poremećaja raspoloženja.
Vrste poremećaja raspoloženja kod dece
Depresija kod dece se može manifestovati na različite načine, ali u osnovi je to stanje niskog raspoloženja, bezvoljnosti, tuge i nedostatka energije koje utiče na svakodnevni život deteta.
Još neki poremećaji raspoloženja, mimo depresije, koji se mogu javiti kod dece:
- Bipolarni poremećaj
- Anksiozni poremećaji
- Poremećaj prilagođavanja
Simptomi poremećaja raspoloženja kod dece
Simptomi poremećaja raspoloženja kod dece mogu se razlikovati u zavisnosti od vrste poremećaja i detetovog uzrasta, ali neki od uobičajenih simptoma uključuju:
Depresija: dete može osećati kontinuiranu tugu, iritabilnost, nedostatak energije, gubitak apetita ili prekomernu konzumaciju hrane, poteškoće u spavanju, izolaciju od vršnjaka, povlačenje od aktivnosti koje su ranije bile omiljene,osećaj bezvrednosti i niskog samopoštovanja. Nizak nivo energije i umor, poteškoće u koncentraciji i odlučivanju, kao i negativne misli, odnosno, preokupiranost smrću.
Bipolarni poremećaj: dete može pokazivati promene raspoloženja između euforije, uzbuđenja i hiperaktivnosti, i depresije, niske energije, anksioznosti i niskog samopoštovanja.
Anksiozni poremećaji: dete može biti preterano zabrinuto, imati poteškoće u koncentraciji i spavanju, preteranu anksioznost i panične napade, promene određene situacije ili aktivnosti.
Poremećaj prilagođavanja: dete može biti razdražljivo, anksiozno, tužno ili povučeno zbog promena u životu, kao što su selidba, roditeljski razvod ili promjena škole.
Ovi simptomi mogu biti specifični za određeni poremećaj ili se mogu preklapati između nekoliko poremećaja. Ako roditelj sumnja da dete ima poremećaj raspoloženja, važno je potražiti pomoć profesionalaca, kao što su lekari, psiholozi ili psihijatri koji će moći postaviti dijagnozu i preporučiti odgovarajući tretman.
Lečenje poremećaja raspoloženja kod dece
Lečenje depresije kod dece uključuje različite terapijske modalitete: psihoterapiju, farmakoterapiju (kada je potrebno), kao i podršku i angažman porodice i drugih bliskih osoba. Važno je da roditelji obrate pažnju na simptome depresije kod dece i da potraže pomoć stručnjaka za mentalno zdravlje kada primete bilo kakve zabrinjavajuće znakove.
Lečenje poremećaja raspoloženja kod dece može uključivati različite tretmane, u zavisnosti od vrste i težine poremećaja. Važno je da roditelji dete upute kod lekara ili psihologa ako sumnjaju na neki od ovih poremećaja. Lečenje može obuhvatati psihoterapiju, poput kognitivno-bihejvioralne terapije, kao i lekove, poput antidepresiva ili stabilizatora raspoloženja, ako je to potrebno. Važno je da se dete ohrabruje da govori o svojim osećanjima i da se pruži podrška u procesu lečenja. Takođe, zdrave navike u ishrani i fizička aktivnost mogu pomoći u regulisanju simptoma poremećaja raspoloženja kod dece.
Ukoliko primetite da se Vaše dete ponaša drugačije, reagujte bez odlaganja! Započnite razgovor sa svojim detetom, istaknite svoju zabrinutost i predložite posetu psihologu ili psihijatru. Ukoliko ne znate kome da se obratite, ukucajte “psiholog” ili “psihijatar” u polje za pretragu na platformi Hipokratija. Dobićete uvid u preporuke i iskustva pacijenata širom Srbije koji su se susreli sa sličnim problemom, te ćete na taj način lako pronaći stručnjaka baš po svojoj meri.
