Leukemija je maligna bolest krvi i koštane srži koja se karakteriše nekontrolisanom proizvodnjom nezrelih belih krvnih zrnaca (leukocita). U normalnim uslovima, bela krvna zrnca se proizvode u koštanoj srži i igraju važnu ulogu u imunološkom odgovoru organizma. Međutim, kod osoba sa leukemijom, normalan proces sazrevanja belih krvnih zrnaca je poremećen, što dovodi do akumulacije nezrelih i neefikasnih ćelija.
Vrste leukemije
Postoje četiri glavne vrste leukemije:
-
Akutna limfoblastna leukemija (ALL): Ovo je najčešći oblik leukemije kod dece, ali se javlja i kod odraslih osoba. Karakteriše je brz razvoj nezrelih limfocita (belih krvnih zrnaca) u koštanoj srži. ALL može brzo napredovati i zahteva agresivno lečenje.
-
Akutna mijeloblastna leukemija (AML): Ova vrsta leukemije nastaje kada se mijeloblasti (neozrele ćelije koje se razvijaju u bela krvna zrnca) u koštanoj srži nepravilno razmnožavaju. AML se javlja kod odraslih osoba i retko kod dece. Ona takođe zahteva intenzivno lečenje.
-
Hronična limfocitna leukemija (CLL): Ovo je najčešći tip leukemije kod odraslih osoba. CLL se karakteriše postepenim rastom zrelih, ali abnormalnih limfocita (belih krvnih zrnaca) u krvi, koštanoj srži, limfnim čvorovima i drugim tkivima. Često se otkriva tokom rutinskog krvnog testa i može imati sporiji tok u odnosu na akutne oblike leukemije.
-
Hronična mijeloična leukemija (CML): Ova vrsta leukemije nastaje kada se mijeloidne ćelije (koje se razvijaju u bela krvna zrnca) nekontrolisano umnožavaju. CML se obično javlja kod odraslih osoba. Ranije se smatrala teškom i agresivnom bolešću, ali danas je prognoza značajno bolja, zahvaljujući ciljanoj terapiji.
Ove vrste leukemije se dalje mogu podeliti na podtipove u skladu sa specifičnim karakteristikama ćelija i genetskim promenama. Svaka vrsta leukemije zahteva individualni pristup lečenju, koji se određuje na osnovu stadijuma bolesti, genetskih karakteristika i opšteg zdravstvenog stanja pacijenta.
Simptomi leukemije
Simptomi leukemije mogu varirati u zavisnosti od vrste leukemije, stadijuma bolesti i individualnih karakteristika pacijenta.
-
Umor i slabost: Osećaj konstantnog umora i nedostatka energije može biti prisutan. Osoba može osećati umor čak i nakon odmora ili manje fizičke aktivnosti.
-
Česte infekcije: Smanjena sposobnost imunološkog sistema da se bori protiv infekcija može rezultirati čestim ili teškim infekcijama. Javljaju seponavljajuće infekcije grla, pluća, urinarnog trakta ili kože.
-
Povećanje limfnih čvorova: Limfni čvorovi mogu biti otečeni i vidljivi ili se mogu palpirati kao izbočine ispod kože. Često ih možemo primetiti u vratu, pazuhu ili preponama.
-
Neobjašnjivi gubitak telesne težine: Osoba može gubiti telesnu težinu bez očiglednih razloga, kao rezultat smanjenog apetita, metaboličkih promena ili drugih faktora povezanih sa leukemijom.
-
Bol u kostima i zglobovima: Bolovi u kostima, zglobovima i ekstremitetima mogu se pojaviti kao posledica nakupljanja malignih ćelija u koštanoj srži.
-
Krvarenje i modrice: Sklonost krvarenju i pojave modrica mogu biti posledica smanjenja broja trombocita (krvnih pločica) u krvi. Rezultat može biti krvarenje desni, produženim krvarenjem nakon povreda ili stvaranje modrica bez očiglednih uzroka.
-
Povećana osetljivost na infekcije: Osobe s leukemijom su podložnije infekcijama jer maligne ćelije konkurišu sa zdravim krvnim ćelijama, uključujući one koje igraju važnu ulogu u imunološkom odgovoru.
Ovi simptomi nisu specifični samo za leukemiju i mogu se javiti i kod drugih zdravstvenih stanja. Ako primetite bilo koji od ovih simptoma, važno je da se konsultujete s lekarom kako biste dobili tačnu dijagnozu i odgovarajuću terapiju.
Lečenje leukemije
Lečenje leukemije zavisi od vrste leukemije, stadijuma bolesti, genetskih karakteristika i opšteg zdravstvenog stanja pacijenta.
Hemoterapija: Hemoterapija je glavni oblik lečenja za mnoge vrste leukemije. Koristi se kombinacija lekova koji su namenjeni ubijanju malignih ćelija ili sprečavanju njihovog rasta i širenja. Hemoterapija može uključivati različite režime lekova i cikluse tretmana.
Radioterapija: Radioterapija koristi zračenje visokog intenziteta kako bi ciljano uništila maligne ćelije. Može se primenjivati na određena područja tela gde se nalazi koncentracija malignih ćelija, kao što su koštana srž, limfni čvorovi ili druga zahvaćena tkiva.
Ciljana terapija: Ciljana terapija koristi lekove koji ciljaju specifične molekularne promene ili abnormalnosti prisutne u malignim ćelijama. Ovi lekovi mogu inhibirati specifične puteve rasta ćelija ili blokirati molekule koje podržavaju rast tumora.
Imunoterapija: Imunoterapija je terapijski pristup koji koristi sposobnost imunološkog sistema da prepozna i uništi maligne ćelije. Može uključivati upotrebu antitela, vakcina ili drugih lekova koji stimulišu imunološki odgovor protiv leukemije.
Transplantacija koštane srži: Transplantacija koštane srži ili matičnih ćelija može biti opcija lečenja za određene vrste leukemije. Uključuje zamenu oštećene ili maligne koštane srži sa zdravom koštanom srži ili matičnim ćelijama odgovarajućeg davaoca.
Terapija održavanja: Nakon završetka intenzivnog lečenja, neki pacijenti mogu biti podvrgnuti terapiji održavanja koja se sastoji od kontinuirane niske doze lekova kako bi se sprečio povratak bolesti.
Osim ovih terapija, lečenje leukemije obično zahteva timski pristup koji uključuje hematologe, onkologe, radiologe, patologe i druge stručnjake. Redovno praćenje, laboratorijski testovi i snimanja su važni kako bi se procenio odgovor na terapiju i prilagodile dalje strategije lečenja.
Ukoliko osećate neke od ovih simptoma, ne mora da znači da je u pitanju leukemija, ali je važno da što pre zakažete lekarski pregled. Lekar će tražiti dodatne analize koje će pomoći u uspostavljanju tačne dijagnoze. Ukoliko se sumnja na leukemiju, unesite “leukemija” u prostor za pretragu na platformi Hipokratija i dobićete uvid u iskustva drugih ljudi koji su se suočavali sa sličnim problemom, a to će vam sigurno pomoći da pronađete najboljeg stručnjaka za dalji proces lečenja. Svoje iskustvo podelite sa Hipokratija zajednicom jer na taj način možete pomoći drugim osobama koje se nalaze u sličnoj situaciji.
