Rak debelog creva je maligni tumor koji se javlja u debelom crevu ili rektumu. U pitanju jeje jedan od najčešćih kancera širom sveta. Prema podacima iz 2020. godine, zabeleženo je oko 1,9 miliona novih slučajeva raka debelog creva, što predstavlja 10,2% svih novodijagnostikovanih slučajeva kancera. Stopa izlečenja od raka debelog creva je značajno porasla tokom poslednjih nekoliko decenija, uglavnom zbog rane dijagnoze i napretka u lečenju.
Uzrok nastanka raka debelog creva
Nasledna predispozicija: Osobe koje imaju porodičnu istoriju raka debelog creva imaju i veći rizik od razvoja bolesti. Ako je bliski član porodice (roditelj, brat ili sestra) imao rak debelog creva, rizik je povećan.
Godine starosti: Rizik od raka debelog creva se povećava sa starenjem. Većina slučajeva se javlja kod osoba starijih od 50 godina.
Ishrana: Loša ishrana, posebno ishrana bogata masnim i obrađenim namirnicama, a siromašna vlaknima, može povećati rizik od raka debelog creva. Prekomerna konzumacija crvenog mesa i prerađenih mesa takođe može biti faktor rizika.
Gojaznost: Prekomerna težina i gojaznost su povezani sa većim rizikom od raka debelog creva.
Pušenje: Pušenje duvana povezano je sa povećanim rizikom od različitih vrsta kancera, uključujući rak debelog creva.
Konzumacija alkohola: Prekomerna konzumacija alkohola može povećati rizik od raka debelog creva.
Nedostatak fizičke aktivnosti: Nedovoljna fizička aktivnost može doprineti razvoju raka debelog creva. Redovno vežbanje može smanjiti rizik od ove bolesti.
Prisustvo jednog ili vše navedenih faktora rizika ne znači automatski da će osoba razviti rak debelog creva. Takođe, osobe kod kojih nije zabeležen nijedan od nabrojanih faktora i dalje mogu razviti bolest.
Simptomi raka debelog creva
Rak debelog creva u ranim stadijumima čestone izaziva vidljive simptome. Međutim, kako bolest napreduje, mogu se javiti:
- Promene u crevnim navikama
- Krv u stolici
- Bol u abdomenu
- Gubitak težine bez objašnjenja
- Umor
- Anemija
- Promene u apetitu
Vodite računa da ovi simptomi nisu specifični samo za rak debelog creva i mogu biti prisutni i kod drugih zdravstvenih stanja.
Dijagnoza raka debelog creva
Kolonoskopija: Postupak u kojem se koristi fleksibilna cev sa kamerom (kolonoskop), kako bi se pregledala unutrašnjost debelog creva i rektuma. Tokom kolonoskopije, lekar može uočiti prisustvo tumora ili polipa (benignih izraslina koje se mogu pretvoriti u rak) i uzeti uzorke tkiva za biopsiju.
Testovi krvi: Određeni testovi krvi mogu se koristiti za otkrivanje specifičnih markera raka ili za procenu funkcije jetre i drugih organa.
Biopsija: Uzimanje uzorka tkiva (biopsija) se obično vrši tokom kolonoskopije. Uzorak tkiva se potom analizira pod mikroskopom kako bi se odredila prisutnost malignih ćelija.
CT (kompjuterizovana tomografija) i MRI (magnetna rezonanca): Ove metode slikanja mogu pružiti detaljniji uvid u unutrašnjost debelog creva, stanje okolnih tkiva i moguću prisutnost tumora.
Ultrazvuk: Ultrazvuk se ponekad koristi za procenu prisustva tumora u debelom crevu ili drugim organima u blizini.
Nakon postavljanja dijagnoze raka debelog creva, obično se vrši procena stadijuma bolesti kako bi se odredio obim širenja tumora. Proces može uključivati dodatne testove, kao što su CT skeniranje abdomena, rendgenski snimak pluća, PET skeniranje ili druge metode.
Lečenje raka debelog creva
Lečenje raka debelog creva zavisi od stadijuma bolesti, lokacije tumora i opšteg zdravstvenog stanja pacijenta.
Hirurško uklanjanje tumora: Često osnovni korak u lečenju raka debelog creva. Hirurg može ukloniti tumor zajedno s okolnim zdravim tkivom (resekcija) i limfnim čvorovima koji su potencijalno zahvaćeni. U nekim slučajevima, može se izvesti kolostomija, gde se otvara izlaz iz debelog creva na stomaku kako bi se izbeglo opterećenje anusa za prolaz stolice.
Hemoterapija: Hemoterapija koristi lekove za uništavanje ćelija raka. Može se koristiti pre operacije kako bi se smanjila veličina tumora, ili nakon operacije kako bi se uništile preostale kancerogene ćelije i smanjio rizik od recidiva. Hemoterapija se takođe može koristiti za lečenje raka debelog creva u naprednim stadijumima.
Radioterapija: Radioterapija koristi zračenje visoke energije kako bi se ciljano uništile ćelije raka. Radioterapija se takođe može koristiti za ublažavanje simptoma ili kontrolu rasta tumora u naprednim stadijumima.
Ciljana terapija: Ciljana terapija koristi lekove koji ciljaju specifične molekule ili puteve u kancerogenim ćelijama.
Imunoterapija: Imunoterapija aktivira imunološki sistem pacijenta kako bi prepoznao i uništio kancerogene ćelije. Može se koristiti u određenim slučajevima raka debelog creva koji imaju specifične imunološke karakteristike.
Ukoliko osećate neke od simptoma koje smo spomenuliili imate bilo kakve sumnje, najbolje je da se obratite lekaru. Ukucajte “rak debelog creva” u prostoru za pretragu na platformi Hipokratija, kako biste dobili uvid u iskustva drugih ljudi. Nakon pregleda, ostavite svoje iskustvo sa lekarom i dobijenom dijagnozom na platformi Hipokratija i na taj način pomozite drugima.
